Overprikkeling en een niet-aangeboren hersenletsel

In onze drukke samenleving wordt iedereen dagelijks overspoeld door prikkels: geluiden, geuren, licht, gesprekken, meldingen op onze smartphone, enzovoort. Voor de meeste mensen lukt het om deze prikkels goed te filteren, maar voor wie leeft met een niet-aangeboren hersenletsel (NAH) kan dit een enorme uitdaging zijn. Overprikkeling is dan ook een veelvoorkomende klacht bij mensen met hersenletsel. 

Dit is wat mensen met een niet-aangeboren hersenletsel, en specifieker diegenen met informatieverwerkingsmoeilijkheden, dagelijks ervaren. Er stuwt een stroom aan zowel interne (zoals gedachten, ideeën, fysieke ongemakken, pijn,…) als externe prikkels (zoals geluiden, geuren, visuele indrukken,…) door onze hersenen. Na een niet-aangeboren hersenletsel werken de filters, die deze informatie stroomlijnen, niet altijd even goed meer. Dit met overprikkeling tot gevolg: 

WAT IS OVERPRIKKELING

Overprikkeling is een vaak gehoorde klacht na een hersenletsel. In normale omstandigheden worden prikkels op verschillende manieren door onze hersenen verwerkt. Door een hersenletsel kan het gebeuren dat je veel meer prikkels ervaart dan normaal. Of het kan ook moeilijker gaan met de verwerking van die prikkels. In het lastigste geval gaat het om beide.

Overprikkeling leidt op zijn beurt tot vermoeidheid, tot het erger maken van de gevolgen van het hersenletsel, tot hoofdpijn, stress, aandachtsproblemen, enz.

Dat dit een onzichtbaar gevolg is van het hersenletsel maakt het extra moeilijk. Het is voor anderen vaak niet voor te stellen wat het is om last te hebben van overprikkeling.

Een metafoor die in dit kader vaak wordt gebruikt is de snelweg-metafoor. Alle informatie die via prikkels in de hersenen komt, wordt vervoerd op snelwegen. Na een niet-aangeboren hersenletsel verandert de toestroom van informatie niet. Het aantal snelwegen of het aantal rijstroken verandert wél. Hierdoor kan er ‘file’ ontstaan en wordt informatie mogelijks niet goed of trager verwerkt.

In de onderstaande prent met de maatbeker wordt visueel gemaakt dat voor personen met een niet aangeboren hersenletsel de maat letterlijk sneller vol is.

GEVOLGEN VAN OVERPRIKKELING

Het spreekt voor zich dat overprikkeling vervelende gevolgen heeft. We geven enkele voorbeelden:

• Heel wat sociale activiteiten zoals een feestje, een terrasje doen, de bowling, een sportwedstrijd, familiebezoek,…gebeuren in situaties waar heel wat prikkels als muziek, lichtspel, geroep, gesprekken die door elkaar lopen, aanwezig zijn. Bijgevolg zeggen personen die last hebben van overprikkeling deze activiteiten af, gaan sneller naar huis of zijn er heel stil. Dit maakt dat mensen zich heel eenzaam kunnen voelen.

• Door de overprikkeling ben je sneller moe en/of afgeleid. Het stelt je misschien niet meer in staat om te werken, om een hele dag in de klas te zijn, gepast te reageren in je gezin, enz.

• Door overprikkeling kom je soms in een vicieuze cirkel terecht: je bent overprikkeld, je wordt onrustig, je gaat actief bezig zijn, krijgt onvoldoende rust waardoor je nog meer overprikkeld geraakt.

AAN DE SLAG MET OVERPRIKKELING

Het is bijna onmogelijk om overprikkeling volledig te voorkomen. Wat kan je wel doen? Een eerste, maar zeker geen gemakkelijke stap, is het herkennen van situaties die jou overprikkelen.

Vervolgens kan je samen met je naaste omgeving of je thuisbegeleidster op zoek gaan naar manieren om prikkels in deze situaties te verminderen.

Hieronder vind je enkele voorbeelden:

• Het dragen van oordoppen voor niet relevante auditieve prikkels (achtergrondgeluiden, muziek, straatlawaai,….). Er bestaan ook noise cancelling headsets met of zonder muziek.

• De gordijnen sluiten of een zonnebril dragen bij fel licht.

• Het internet op je gsm (tijdelijk) uitzetten om zo geen meldingen, berichtjes,… te ontvangen.

• Je uitschrijven voor automatische e-mails met o.a. nieuwsberichten en reclameboodschappen.

• Je werkplek (bv. het keukenaanrecht, bureau,..) opruimen en spullen die je niet gebruikt elders opbergen. Ook ‘rommel’ geeft prikkels.

• Maak je omgeving bewust van jouw prikkelgevoeligheid.

• Plan voldoende rust in voor én na een sociale activiteit.

• Ontmoet je vrienden/familie op een rustige plaats en vraag om niet door elkaar te praten.

• Indien je ergens naartoe gaat waar veel prikkels te verwachten zijn, kan je op voorhand samen met je omgeving nadenken over mogelijke oplossingen: zoals even naar buiten gaan als het te druk wordt of vroeger naar huis vertrekken.

• Stel een weekschema op waarin prikkelrijke activiteiten gedoseerd worden. ……

  
  

Er bestaan heel wat manieren om met prikkelgevoeligheid om te gaan. Je thuisbegeleidster zoekt samen met jou graag naar een aanpak op maat.

Spreek haar aan! 

INTERESSANTE LINKS

Er bestaan heel wat interessante links omtrent overprikkeling. We lijsten er enkele voor jullie op. Bij elke link vinden jullie een QR-code.

 Stappenplan ‘Werken met QR-codes’

Via QR code app

1. Download de app ‘QR Code Scanner’ via App                      

          Store of Play Store.

2. Scan de code.

3. Als je dan op ‘openen’ klikt, kom je rechtstreeks     

          op de juiste site.

Met iPhone

1. De code kan je met de gewone camera van je 

          GSM inscannen.

2. Als je dan op ‘openen’ klikt, kom je rechtstreeks    

          op de juiste site.

Mocht er toch iets niet lukken, twijfel niet om hulp te vragen aan je thuisbegeleidster.