Omgaan met omgevingsreacties

Starende blikken, vervelende vragen tot zelfs ronduit boze reacties op het gedrag van je kind…  Reacties van de buitenwereld op je kind met een beperking zijn, om het nog voorzichtig uit te drukken, niet altijd even ‘handig’. 

Wie zijn wij als hulpverleners om jullie advies te geven hoe hier mee om te gaan?  Op die dag waar alles van ’s morgens vroeg al in het honderd liep, je niet meer weet waar je hoofd staat en je dan nog een vervelende opmerking van derden over je kind te slikken krijgt.  Wat hebben jullie op die dag aan al onze mooie wetenschappelijk onderbouwde theorieën?  Daarom laten we in deze tekst ervaringsdeskundigen aan het woord. Hopelijk kunnen ervaringen van andere ouders en hun tips jullie wat (h)erkenning en steun bieden.

In haar boek “Oei er klopt iets niet… als je kind een beperking heeft” geeft Krista Ohma, pedagoge en zelf mama van een meisje met een beperking, een aantal tips om om te gaan met omgevingsreacties.

Tip 1: Vragen van mensen zijn daarom niet altijd vervelend bedoeld.  Mogelijks is er oprechte interesse.  Voel je niet verplicht uitgebreid te antwoorden. Beslis zelf hoe lang of kort je antwoord is.

Moeder van Joris (4 jaar, diagnose onbekend):

Ik word niet snel boos als mensen domme vragen stellen.  Natuurlijk is het soms confronterend, maar ik wil niet verbitterd zijn.  Mensen weten niet beter, ik had misschien zelf ook wel gekeken.  Voor mij is Joris een vertrouwd beeld, maar voor anderen natuurlijk niet.  Zo kijkt zijn zusje niet op of om van een gehandicapt kind dat kwijlt of spastisch is, maar zelf vond ik dat als kind best eng.  Ik was het niet gewend en dat geldt voor die andere mensen ook.

Tip 2: Laat boze reacties op het gedrag van je kind daar waar ze thuishoren.  Dat is niet bij jou maar wel bij die ander. Waarschijnlijk heeft de ander een slechte dag en reageert hij/zij dit af op jouw kind.  Het is niet jouw probleem maar dat van de ander. Het zal je zeker niet altijd lukken dit waardevolle maar ongetwijfeld moeilijk advies uit te voeren. Toch lijkt het ons de moeite het eens te proberen (op jouw goede dag).

Tip 3: Starende blikken zijn niet fijn maar mensen kijken nu eenmaal altijd naar dingen die anders zijn.

Moeder van Joris (4 jaar, diagnose onbekend):

Vooral kinderen kunnen soms heel ongegeneerd staren: dan staan ze ineens stil en doen niets anders dan kijken.  Dat vind ik wel lastig.  Dan denk ik: kijk niet zo.  Laatst op vakantie in Limburg nog, stond er een hele rij kinderen naar Joris te kijken. “Ze hebben zeker geen gehandicapte kinderen in Limburg”, zei ik toen.  Het floepte er zo uit. Onzin natuurlijk. Die kinderen weten ook niet beter.  Maar ja, je hebt nou eenmaal wel eens je minder dagen.  Gelukkig gaan de meeste kinderen vanzelf ook wel vragen stellen. Wat heeft hij? Hoe komt dat? Dat is al een stuk fijner. Dan kun je een gesprekje met ze hebben over Joris.  

Moeder van Elin (4 jaar, cerebrale parese):

Je kunt het vergelijken met een bekende Nederlander zijn.  Die hebben ook geen zin in gestaar als ze net lekker uit eten zijn en willen ook niet steeds weer op de foto. Als ze daar geen zin in hebben, vinden mensen ze meteen arrogant. Ik kan ook wel eens kattig en kribbig zijn, dan heb ik er even geen zin in. Dan denk ik: laat me met rust.  Waarschijnlijk vinden mensen mij op zo’n moment niet aardig.  Ik maak ook wel eens een scherpe opmerking: “Elin, volgens mij zit je haar heel goed vandaag, iedereen kijkt naar je”. Wat ik lastig vind, is dat ik op zo’n moment niet weet wat er in de mensen in hun hoofd omgaat.  Of ze denken: “Wat is er met haar?” Of alleen maar denken: “Wat een mooi, lief kindje is dat.”

Tip 4: Wees niet te hard voor jezelf .  Ervaring en tijd helpen om vlotter te leren omgaan met reacties van derden.  Er zullen natuurlijk altijd van  die mindere dagen blijven waar je mogelijk dan ook wel eens boos en bits terug reageert.  Lig hier niet wakker van.  Je bent ook maar een mens.

Moeder van Evelien (4 jaar, diagnose onbekend)

Op momenten dat je zelf niet lekker in je vel zit, heb je geen zin in reacties van anderen.  De goede opmerkingen schieten mij meestal pas te binnen als mensen al weg zijn en soms is dat maar beter ook.  Mensen zitten ook regelmatig aan het haar van Evelien, omdat ze van die lieve krulletjes heeft.  Maar ze vindt dat eigenlijk helemaal niet fijn en kan dan geen kant op.  Vaak zijn dit oudere mensen.  Dan wil je wel respect tonen, maar andersom doen zij dit eigenlijk ook niet.

Moeder van Manon (26 jaar, diagnose Pitt-Hopkins syndroom):

De ene keer kun je die opmerkingen prima hebben, de andere keer ben je twee dagen van je stuk.  Het hangt heel erg van je eigen bui af, van de toon waarop mensen dingen zeggen, of iemand die in dezelfde situatie zit.  Dan kun je een beetje cynische humor nog wel waarderen, maar van een ander niet of veel minder.  Dat geldt voor ons, maar ook voor onze andere dochter.  Zij zegt wel eens: “Ik zal wel even terugstaren, hoor!” Tot ze ermee ophouden.

Aan die mama in de speeltuin

Je begrijpt het niet. En ik begrijp dat je het niet begrijpt.  Je kijkt me aan met een blik vol ongeloof.  Een blik die zegt: “wat is dat met jou kind? Zou je hem niet wat opvoeden? Mijn kind deed jou kind pijn.  Zonder reden.  Alleen: mijn zoon leeft in een andere wereld.  In zijn wereld kwam jouw kind te snel na hem door de buis.  Hij raakte hem met zijn voetjes.  Genoeg reden voor mijn zoon om de controle te verliezen.  Een foute aanraking, hem aanspreken als hij dat niet wil of iets te luid praten: hij kan het niet plaatsen.  En ja, je hebt gelijk.  Ik heb vaak geen flauw benul hoe ik hem moet opvoeden.  Maar ik doe echt mijn best.  Wanneer jij geniet van een drankje op het terras terwijl je kindjes spelen, wil ik mijn kind ook een fijne dag bezorgen.  Tegelijk probeer ik een beetje voor jouw kind te zorgen, door mijn zoon geen seconde uit het oog te verliezen.  Soms is dat niet genoeg en faal ik .  En dan zit mijn zoon dus plots boven op de jouwe.  Je ontspant weer.  Je nipt van je drankje.  Ik hol verder achter mijn zoon aan.  Ik kan niet boos op je zijn omdat je het niet begrijpt.  Mijn zoon kleurt niet alleen zijn eigen wereld anders, maar ook die van mij.  En ik wou dat je hem toch heel even kon leren kennen, mijn wereld.  Zodat je mij zou kunnen begrijpen.  Net zoals ik jou begrijp.

Miet, rubriek Hallo Libelle, Libelle, 8 augustus 2017. 

Bron: De getuigenissen in dit artikel komen met uitzondering van de laatste allen uit het boek: Ohma,K (2013). Oei er klopt iets niet… Als je kind een beperking heeft. LannooCampus.