Sociale media en autisme: Wat zegt de wetenschap?

Sociale media en digitale platformen zijn vandaag niet meer weg te denken. Ze bieden kansen om kennis te delen, nieuwe vrienden te maken en verbonden te blijven. Maar zeker voor mensen met autisme kunnen deze online werelden tegelijk ook een bron van stress en overprikkeling zijn. In deze nieuwsbrief zetten we de voordelen én uitdagingen van sociale media op een rij, met aandacht voor wat dit betekent voor mensen met ASS en hun omgeving 

De aantrekkingskracht van schermen 

Voor veel mensen met autisme zijn sociale mediaplatformen laagdrempeliger: er zijn minder sociale vaardigheden nodig, ze prikkelen de interesses en kunnen een veilige ontsnapping bieden aan de dagelijkse druk. Toch zijn sociale media geen eenvoudige oplossing voor de uitdagingen in het echte leven. De ervaring hangt sterk af van het platform: Reddit en Discord bieden structuur en voorspelbaarheid, YouTube vraagt weinig actieve deelname, terwijl TikTok en Instagram vaak chaotisch en stressvol zijn en extra sociale druk met zich meebrengen (likes, reacties). 

De voordelen van sociale media 

Voor veel mensen met autisme heeft sociale media heel wat te bieden:  

• Nieuwe vriendschappen opbouwen en bestaande vriendschappen onderhouden. 

• Doorbreken van isolatie: online netwerken geven kansen om toch verbinding te maken. 

• Herkenning en steun: online ervaringen delen over bv. opvoeding, emoties, relaties of prikkels. Ook ouders en partners vinden er steun. 

• Deel van een gemeenschap: sociale media maken het makkelijker om gelijkgestemden te vinden en deel te nemen aan de neurodiversiteitsbeweging. 

  
  

De keerzijde: risico’s en uitdagingen 

Naast voordelen brengen sociale media ook risico’s mee. De constante stroom van prikkels – vooral op apps als TikTok en Instagram – kan snel tot overprikkeling leiden. Onderzoek toont bovendien dat sociale media bijdragen aan gevoelens van depressie, onzekerheid (bv. laag zelfbeeld of negatief lichaamsbeeld) en zelfs verslavingsgedrag. Voor mensen met autisme komen daar nog extra uitdagingen bij rond communicatie en sociale drempels. 

Veel mensen met autisme ervaren daarnaast: 

• Meer angst en spanning bij online interacties 

• Pesten of intimidatie 

• Privacyzorgen (welke info kan ik veilig delen? Zorgen rond o.a. phishing en grooming) 

• Moeite met weten wie te vertrouwen is 

Een bijkomend probleem is de verspreiding van onjuiste informatie. Zo bleek uit onderzoek over TikTok dat slechts een kwart van de filmpjes met de hashtag #autisme correcte informatie bevatte. 

Belangrijke vaardigheden 

Veilige en positieve online interacties vereisen een specifieke set sociale vaardigheden. Veel van deze strategieën hebben betrekking op sociale vaardigheden die ook in face-to-face interacties worden gebruikt (bv. beleefdheid, timing, de ander begrijpen), maar sommige zijn uniek voor sociale media:  

• Het gebruik en de interpretatie van complexe emoji's 

• Een genuanceerd begrip van sociale mediatools (bv. likes, reacties, berichten)  

• Online etiquette, zoals wanneer je vriendschapsverzoeken moet sturen en welk soort content je in een specifieke omgeving moet plaatsen (wat kan ik waar delen en hoe doe ik dit?) 

Kortom: je moet weten welke acties en reacties tot een positief gevolg zullen leiden binnen de online interactie, wat zeer complex is. Wanneer iemand dit moeilijk vindt, kan extra ondersteuning helpend zijn om belangrijke thema’s te bespreken zoals hoe je een goed online profiel maakt, hoe je jezelf voorstelt, hoe je reageert op verzoeken om persoonlijke informatie, hoe je cyberpesten herkent en ermee omgaat, en hoe je meningsverschillen bespreekt. Het doel: meer zelfvertrouwen, meer veiligheid en meer voldoening in online contacten. 

De rol van ouders en begeleiders 

Uit bestaande interventieprogramma’s en studies blijken dat ouders en begeleiders enkele adviezen kunnen volgen bij het gebruik van sociale media, namelijk:  

• Samen bekijken welke platformen het meest geschikt zijn. 

• Prikkels beperken waar mogelijk (meldingen of geluid uitzetten als het te veel wordt, vaste momenten prikken om online te gaan i.p.v. continu tussendoor, filters gebruiken of enkel accounts volgen die je interesseren) 

• Helpen bij het instellen van veiligheidsopties en privacy-instellingen. 

• Haalbare (!) afspraken maken over schermtijd, maar met begrip voor de waarde die sociale media ook hebben. Ga in gesprek en toon interesse in wat kinderen online doen. 

• Samen reflecteren op ervaringen: Hoe voelde je je na het scrollen of chatten? Geven ze energie of geven ze zorgen of stress? 

---

Bronnen: 

• Aragon-Guevara, D., Castle, G., Sheridan, E., & Vivanti, G. (2025). The reach and accuracy of information on autism on TikTok. Journal of autism and developmental disorders, 55(6), 1953-1958. 

• Cardillo, R., Marino, C., Collini, M., Vieno, A., Spada, M. M., & Mammarella, I. C. (2025). Browsing problematic social media use in autism spectrum disorder: The role of social anxiety. Addictive Behaviors, 162, 108225. 

• Fong, S., Carollo, A., Vivanti, G., Messinger, D. S., Dimitriou, D., & Esposito, G. (2025). Autisme Spectrum Stoornissen Discours op Sociale Media Platforms: A Topic Modeling Study of Reddit Posts. Autisme onderzoek. 

• Morgan, J. J., Higgins, K., Miller, S., Pierce, T. B., Boone, R., & Tandy, R. (2016). Teaching online social skills to students with emotional and behavioral disorders. Journal of Special Education Technology, 31(2), 109-120. 

• Muris, P., Otgaar, H., Donkers, F., Ollendick, T. H., & Deckers, A. (2025). Gevangen in het web van het net? Part I: Meta-analyses of Problematic Internet Use and Social Media Use in (Young) People with Autism Spectrum Disorder. Clinical Child and Family Psychology Review, 1-22. 

• Nesi, J., Choukas-Bradley, S., & Prinstein, M. J. (2018). Transformation of adolescent peer relations in the social media context: Part 1—A theoretical framework and application to dyadic peer relationships. Clinical child and family psychology review, 21(3), 267-294. 

• Osuna, A., Sabini, K., Yamane, E., Flores, J., Pierce, N., Lemus-Valle, J., & Vernon, T. (2024). Socialization, Education, and Learning for the Internet (SELFI): A pilot RCT of a social media skills group program for Autistic adults. Journal of Autism and Developmental Disorders, 54(10), 3639-3656. 

• Triantafyllopoulou, P., Clark-Hughes, C., & Langdon, P. E. (2022). Social media and cyber-bullying in autistic adults. Journal of autism and developmental disorders, 52(11), 4966-4974.