
Zodra je peuter zijn eerste tandjes krijgt zou tandenpoetsen een onderdeel van de dagelijkse verzorging moeten zijn. Een verzorgd gebit oogt goed, helpt tegen een slechte adem en zorgt er vooral voor dat je kind geen pijn krijgt aan tanden of tandvlees.
Maar tandenpoetsen bij je kind is vaak gemakkelijker gezegd dan gedaan. Om te ervaren hoe het tandenpoetsen verloopt kan je je tanden eens laten poetsen door een ander. Je zal merken dat dit geen evidente opdracht is.
Hoe jonger je echter begint met tandenpoetsen, hoe sneller je kind dit gewend zal zijn. Vaak hebben kinderen tot anderhalf jaar geen moeite met het laten poetsen van hun tandjes. Pas daarna vinden ze het minder leuk omdat ze het graag zelf willen doen. Toch is het belangrijk om nog eens na te poetsen zolang je kind niet grondig zelfstandig kan poetsen.
Probeer echter niet langer te poetsen dan je kind aankan. Soms moet het poetsen opgesplitst worden (bv. 4 poetsmomenten met elk een ander stuk van het gebit). Ook nu is het belangrijk om de strijd en kokhalzen te voorkomen.
Hoe ga je nu best te werk?
De houding van je kind tijdens het poetsen
Zoals bij het geven van voeding en het samen spelletjes doen is ook nu weer de juiste houding van belang. Zet je kind op je schoot of in een stoeltje zodat de houding van je kind stabiel is en hij goed gesteund wordt, zijn hoofd in het verlengde van de ruggengraat.
Als je kind snel gaat kokhalzen buig dan het hoofdje of de romp een klein beetje naar voor.
Zorg ervoor dat je goed kan zien wat je met je tandenborstel doet en dat de tandenborstel niet te ver in de mond gaat wat kokhalzen uitlokt.
Zorg dat wasbak, handdoek, bekertje en tandenborstel in de buurt zijn.
Het gebruikte materiaal
Start met een klein, smal en zacht borsteltje (ook voor al grotere kinderen). Zo’n klein borsteltje is makkelijker hanteerbaar, je kan beter overal in de mond komen en de kans op kokhalzen is kleiner.
Als het handvat lang is kan je de borstel makkelijker vasthouden.
Grotere kinderen zijn vaak meer gemotiveerd als ze zelf mee een tandenborstel mogen uitkiezen in de winkel. Misschien vind je wel een exemplaar met hun favoriete tekenfilmheld er op!
Als je kind echt sterk reageert op de tandenborstel kan je ook met je vinger (je pink is het dunst) poetsen. Was eerst je handen en zorg dat je nagel zeer kort is!
Een vingertandenborstel is vaak dikker dan een klein tandenborsteltje maar kan soms als overgang gebruikt worden tussen poetsen met de vinger en tandenborstel.
Tandpasta is niet echt nodig want dit geeft extra prikkels in de mond (munt/aardbeismaak, extra vreemd gevoel door het schuim,…) en heeft dan het verkeerde effect. De poetsbeweging is belangrijker dan de tandpasta. Hou er ook rekening mee dat sommige kinderen extra gevoelig kunnen reageren op bepaalde smaken of geuren.
Wil je toch met tandpasta poetsen? Gebruik dan een heel klein beetje (maximaal een halve erwt).
Als je kind de tandpasta niet kan uitspuwen gebruik dan peutertandpasta met een laag fluorgehalte.
Vanaf een leeftijd van 2 1/2 à 3 jaar kan je poetsen met een elektrische tandenborstel. Het voordeel is dat het grondig poetsen sneller verloopt. Start met de “power off” om het kind te laten wennen en test even bij jezelf hoeveel kracht je moet zetten om voldoende effect te hebben.
Door de geringe beweging die je nodig hebt voor een goed poetsresultaat kunnen kinderen op deze manier zelfstandig en grondig leren poetsten.
Voor sommige kinderen zijn het geluid en de trilling echter een te grote prikkel en zullen ze slechts moeizaam aan deze tandenborstel kunnen wennen. Vermijd ook nu weer strijd en kokhalzen.
De wijze van poetsen
Verdeel het gebit in vier zones: linksboven, rechtsboven, linksonder en rechtsonder. Breng met een kantelbeweging de tandenborstel in de mond zodat de haartjes de buitenkant van de mond zo weinig mogelijk aanraken, zeker bij overgevoelige kinderen is dit belangrijk.
Werk altijd in dezelfde volgorde: Begin bijvoorbeeld bovenaan links.
Eerst wordt de buitenkant van het gebit gepoetst en daarna de binnenkant. Deze laatste is gevoeliger. Wrijf zelf maar eens met je vinger over de binnenkant van je tanden en voel het verschil. Daarna zijn de kauwvlakken (bovenkant kiezen) aan de beurt.
Begin in het midden vooraan en werk zo naar achter in de mond, en dan weer naar het midden. Maak een kleine ronddraaiende beweging met je tandenborstel. Herhaal dit nu voor de overige drie zones.
Als je kind te snel kokhalst moet je dit langzaam opbouwen en bij elke poetsbeurt iets verder gaan. Probeer het kokhalzen altijd voor te zijn.
Als laatste kan je een slokje water geven om te spoelen. Je kind hoeft dit water niet uit te spuwen, maar soms is dit geklieder in de wasbak juist een stimulans om te poetsen, de beloning op het einde. Je kan een beker met neusuitsparing gebruiken als het moeilijk is om de slokjes te doseren.
Bij grotere kinderen die zelfstandig hun tanden willen poetsen, kan je overwegen om een visueel stappenplan te gebruiken: een tandenpoetsschema bv. met prenten of picto’s, een tandenpoetskalender,… Beloningsschema’s of samenwerking met school kan hierin ook helpend zijn.
Als jullie hiermee van start willen gaan kunnen jullie altijd eerst het advies inwinnen van jullie thuisbegeleidster om samen de meest geschikte aanpak voor jullie kind te zoeken. Sommige kinderen hebben namelijk een erg gevoelige mondzone en hebben daarom nood aan een aanpak die in zeer kleine stapjes wordt opgedeeld, andere kinderen zijn weer zeer gesteld op hun zelfstandigheid en dan kan tandenpoetsen een gevecht worden als je daar geen rekening mee houdt. Bij weer andere kinderen lukt het tandenpoetsen dan weer beter als je mondcontrole biedt.
Als er veel verzet is bij het tandenpoetsen is het zinvol om na te gaan waar dit verzet mee te maken kan hebben: is er sprake van een overgevoeligheid of is het kind snel overprikkeld? Probeert hij je uit te dagen en grenzen af te tasten?
Neem de tijd om te oefenen en een geschikte aanpak te vinden
Als je zelf haast hebt, wordt je kind ook sneller onrustig. Neem dus de tijd en zorg voor regelmaat. Maak het tandenpoetsen een vast onderdeel van het ontbijt- en bedritueel. Elk initiatief van je kind prijs je volop en de sfeer probeer je speels en ontspannen te houden. Jullie hoeven het niet meteen twee minuten vol te houden; je kunt de poetstijd ook langzaam opbouwen.
Een goed gepoetst gebit wordt best ook regelmatig nagekeken door een tandarts. Hij kan nagaan of de tanden in goede conditie zijn en aandoeningen zoals bv. tandvleesontsteking, tandsteen, tandbederf tijdig vaststellen en behandelen. Je kan starten met consultaties bij de tandarts als je kind al wat tandjes heeft (bv. vanaf twee jaar) of vroeger, als je kinderarts dit adviseert. Door het poetsen van de tanden van je kindje weet je ondertussen wel hoe hij reageert op aanrakingen in de mondzone. Leg uit aan je tandarts waar je kindje het moeilijk mee heeft en neem je kindje eventueel op schoot in de tandartsstoel zodat het onderzoek met zo weinig mogelijk spanning kan verlopen. Sommige tandartsen hebben ervaring met kinderen die een speciale aanpak nodig hebben . Vraag hiernaar als je een afspraak maakt.
Veel poetsplezier!
Extra leestip 💡

Anna poetst haar tanden
van Kathleen Amant
Anna is moe. Ze gaat naar bed. Maar eerst moet ze haar tanden nog poetsen. Anna pakt haar tandenborstel en mama doet er speciale peutertandpasta op. Dan kan het poetsen beginnen...
Een vrolijk verhaal met een aanstekelijk liedje dat tanden poetsen leuk maakt. Voor peuters vanaf 24 maanden, met de vaardigheden van het kind als thema.
Geraadpleegde literatuur:
LEEWENBURG, E.& WEERD, C. VAN DER.(2008) Hoera, ik eet!
WINSTOCK,A. (1994) The practical management of eating and drinking difficulties in children. Oxon: Winslow Press Limited.
VZW STIJN. (2000) Introductiecursus logopedie: tandverzorging. Overpelt : VZW Stijn.
LEEUWENBURG,E.& PATTJE C. (1988) Smakelijk eten. Katwijk aan Zee.
DUNN KLEIN, M.& EVANS MORRIS, S. (1987) Mund- und Esstherapie bei kinder. Munchen:
Urban &Fischer Elsevier.
Comments