Eten is voor veel mensen een vanzelfsprekend onderdeel van het dagelijks leven, maar voor mensen met autisme kan het een flinke uitdaging zijn. Voedselkeuzes, structuren, geuren en zelfs de omgeving waarin gegeten wordt, kunnen leiden tot stress en ongemak. Eetproblemen bij autisme komen vaak voor: van selectief eten en (over)gevoeligheid voor bepaalde smaken of structuren, tot angst voor voeding of zelfs eetstoornissen.
Maar soms moet er verder gekeken worden dan het probleem met eten of voedsel alleen. Een thuisbegeleider vertelt hieronder haar ervaring met een gezin.
Dat mensen met autisme er vaak bijzondere eetgewoontes op na houden, is een open deur intrappen. Toch werd ik best nog verrast is één van mijn gezinnen.
De twaalfjarige Korneel* had het moeilijk om ‘s avonds warm te eten thuis. Hij kon niet eten als zijn mama iets zei aan tafel. Dit leidde tot vreemde tafelmomenten. Mama mocht niks zeggen of vragen. Ze mocht zich, tijdens de maaltijd, ook niet verplaatsen door de ruimte. Korneel at zelf apart aan een toogje, met een koptelefoon op. Ook hij mocht niet van zijn plaats (om conflict te vermijden), maar kon dit door de combinatie ASS en ADHD niet volhouden. Papa en zus ondergingen het geheel. Dit was mijn kennismaking met het gezin.
Situatie in kaart brengen
We probeerden samen zicht te krijgen op de situatie. Hoe lang duurde deze situatie al? Wat was eraan vooraf gegaan? Had deze situatie met ‘voedsel’ of met ‘controle’ te maken? Hoe staat elk gezinslid hierin? Wat is ieders rol hierin?
We begonnen met het maken van lijstjes. Wat lust je graag? Wat lust je soms? Wat lust je niet? En ook: wat mag er met wat gecombineerd worden en mag dit voedsel elkaar raken? Korneel kreeg ook een gehoortest. Zijn er misschien tonen die Korneel niet goed verdraagt?
Daarna bekeken we de schooldag. Hoe verloopt die? Wat loopt goed en wat is moeilijk? Welke dingen die op school gebeuren zijn helpend en welke zijn net hinderend? Bovendien fietste Korneel samen met zijn mama door het drukke stadsverkeer naar zijn school. Ook dat speelde waarschijnlijk een rol.
Als laatste brachten we zijn vrije tijdsactiviteiten in kaart. Wat doet Korneel allemaal? Kan hij hier genoeg zijn energie in kwijt? Zijn er te veel, te weinig of net genoeg activiteiten? Je voelt het al, het werd een hele puzzel.
Korneel lustte best wel wat, als het gescheiden op zijn bord ligt. Als het een stressvolle dag was heeft Korneel moeite met ’s avonds zich nog eens aan de regeltjes te houden aan tafel. Hij reageert zich dan af op zijn gezinsleden.
Waarom was mama kop van jut? Eerst en vooral was Korneel zijn band met mama beter dan zijn band met papa. Papa was niet altijd even voorspelbaar. Hij kon plots voor iets erg boos worden, en dat bezorgde Korneel extra stress. Zijn mama voelde feilloos zijn stress aan.
Korneels dwingend gedrag naar mama had te maken met mama haar stem. Als ze iets vroeg, zette ze haar ‘juffenstem’ op. Mama was zelf leerkracht, maar ze was zich hiervan niet bewust. De juffenstem bracht Korneel terug naar zijn te drukke schooldag, wat korstsluiting in zijn hoofd veroorzaakte.
Tafelstress overwonnen
Korneel eet, wanneer hij dat wil, vóór de rest van het gezin en alleen in de keuken. Zo hoeft hij niet opnieuw de drukte in. Mama spreekt thuis nu zachter, waardoor Korneel ook minder in zijn schoolstress schiet. Sinds deze maatregelen eet Korneel regelmatiger samen met het gezin. Het feit dat hij zelf mee mag bepalen wat ze zullen eten en wanneer hij er aan toe is om samen te eten doet wonderen. Er zijn quasi geen conflicten meer aan tafe en het is weer écht gezellig.
*Korneel is een fictieve naam. Omwille van privacy redenen gebruiken we niet de echte naam van het kind.
Comments