Brussen: Wat zegt de wetenschap?

Binnen een gezin beïnvloeden gezinsleden elkaar voortdurend. Wanneer één gezinslid extra zorg nodig heeft, laat dat zijn sporen na bij iedereen in huis. Zo ook wanneer een kind autisme heeft. De andere kinderen in het gezin — ook wel brussen (broers of zussen van kinderen met autisme) — groeien op in een context waarin flexibiliteit, geduld en aanpassingsvermogen centraal staan.  

Voor deze brussen brengt de situatie zowel waardevolle als uitdagende ervaringen met zich mee. Aan de positieve zijde van de medaille benadrukt onderzoek dat heel wat brussen positieve kwaliteiten ontwikkelen zoals empathie, communicatievaardigheden, persoonlijke groei en veerkracht. Aan de andere kant van de medaille kan het ook zwaar zijn, wat zich voornamelijk uit in een lagere levenskwaliteit, een verminderd welbevinden en een hoger risico op (geestelijke) gezondheidsproblemen. Er bestaat geen eenduidig antwoord op de vraag of opgroeien met een broer of zus met autisme nu goed of slecht is voor de ontwikkeling van de brus. De impact varieert sterk en hangt af van een waaier aan factoren: de aard van de autismekenmerken, het gezinsklimaat, het welbevinden van ouders, de persoonlijkheid en emotionele vaardigheden van de brus zelf, en de mate van sociale steun, om er maar enkele te noemen. 

Wat weten we wel?

De balans tussen meerdere risico- en beschermende factoren maakt het verschil. Het zal nooit één enkele factor zijn die de balans laat doorslaan. Net daarom is het cruciaal om oog te hebben voor de unieke situatie van elke brus en diens unieke ondersteuningsnoden. Zo stelt onderzoek dat brussen zich vaker eenzaam voelen thuis en ze aandacht of erkenning van ouders missen, ze zichzelf wegcijferen om de ouders te ontlasten, ze een grotere verantwoordelijkheid of (gedeeltelijke) ouderrol opnemen (i.e. parentificatie), en ze een ‘normale’ broer-zus relatie missen. Aanvullend kunnen mogelijke beschermende factoren (bv. sociale steun, goede emotieregulatievaardigheden) versterkt worden.   

Wat betekent dit voor de hulpverlening? 

Werk op maat, met aandacht voor het hele gezin. Hoewel de uitdagingen reëel zijn, kunnen passende ondersteuning, erkenning en ruimte om te groeien het verschil maken voor elke brus. In de praktijk en binnen wetenschappelijk onderzoek krijgen brussen nog te vaak te weinig expliciete aandacht. Nochtans kunnen onderstaande eenvoudige maar krachtige mechanismen al veel betekenen: 

1. Validatie – Erken hun gevoelens en geef ruimte om deze te delen. 

2. Verbinding – Zorg voor warme ouder-kindrelaties waarin brussen zich gezien en verbonden voelen. 

3. Rust en ruimte – Zorg voor voldoende momenten van ontspanning en ‘zorgeloosheid’. Bepaal een ‘happy place’ voor de brus waar ze tot rust kunnen komen.  

4. Sociaal netwerk – Stimuleer contacten met leeftijdsgenoten of lotgenoten. 

Door als ouder, leerkracht of hulpverlener ook de brus centraal te durven zetten, bouwen we mee aan een gezondere dynamiek binnen het gezin — en geven we elk kind de kans om zich ten volle te ontwikkelen. 

---

Bronnen 

Levante, A., Martis, C., Del Prete, C. M., Martino, P., Primiceri, P., & Lecciso, F. (2024). Siblings of persons with disabilities: a systematic integrative review of the empirical literature. Clinical child and family psychology review, 1-45. 

Marquis, S., O'Leary, R., Hayden, N. K., & Baumbusch, J. (2023). A realist review of programs for siblings of children who have an intellectual/developmental disability. Family Relations, 72(4), 2083-2102. 

Orm, S., T. Vatne, T. S. Tomeny, and K. Fjermestad. 2022. “Empathy and Prosocial Behavior in Siblings of Children With Autism Spectrum Disorder: A Systematic Review.” Review Journal of Autism and Developmental Disorders, 9, no. 2, 235–248. https://doi.org/10.1007/s40489-021-00251-0. 

Quatrosi, G., Genovese, D., Amodio, E., & Tripi, G. (2023). The quality of life among siblings of autistic individuals: A scoping review. Journal of Clinical Medicine, 12(3), 735. 

Tan, R. B., Chan, P. Y., & Shorey, S. (2025). Experiences of siblings of children with chronic pediatric conditions: a qualitative systematic review. European Journal of Pediatrics, 184(1), 1-20. 

Watson, L., P. Hanna, and C. J. Jones. 2021. “A Systematic Review of the Experience of Being a Sibling of a Child With an Autism Spectrum Disorder.” Clinical Child Psychology and Psychiatry, 26, no. 3: 734–749. https://doi.org/10.1177/13591045211007921. 

Wolff, B., Magiati, I., Roberts, R., Pellicano, E., & Glasson, E. J. (2022). Risk and resilience factors impacting the mental health and wellbeing of siblings of individuals with neurodevelopmental conditions: A mixed methods systematic review. Clinical psychology review, 98, 102217. 

Wolff, B., Pestell, C. F., & Glasson, E. J. (2024). Siblings of Individuals With Neurodevelopmental Conditions: Perspectives on Risk, Resiliency and Future Research Directions. Child & Family Social Work.